Rak trzustki

Informacje ogólne

Rak trzustki to rodzaj nowotworu złośliwego powstający w trzustce (narządzie gruczołowym będącym częścią układu trawiennego i układu hormonalnego).

Trzustka znajduje się w jamie brzusznej, za żołądkiem. Pełni ona podwójną funkcję: produkuje kilka istotnych hormonów, takich jak insulina, glukagon, somatostatyna czy polipeptyd trzustkowy, jednocześnie wydzielając sok trzustkowy zawierający enzymy trawienne wspomagające proces trawienia i wchłaniania składników odżywczych w jelicie cienkim. Trzustka wspiera tym samym dalszy rozkład węglowodanów, białek i tłuszczów w dwunastnicy.

Rak trzustki zazwyczaj pojawia się w komórkach wyścielających zewnątrzwydzielniczą część narządu, ale zmiany nowotworowe mogą również występować w części wewnątrzwydzielniczej.

Rodzaje raka trzustki

Lekarze dzielą nowotwory złośliwe trzustki na dwa główne rodzaje według typu komórek:

  • Nowotwory złośliwe zewnątrzwydzielniczej części trzustki, czyli zdecydowanie najczęściej spotykany rodzaj raka trzustki. 95% przypadków nowotworów złośliwych części zewnątrzwydzielniczej stanowią gruczolakoraki, a inne, rzadziej spotykane podtypy obejmują raka gruczołowo-płaskonabłonkowego, raka płaskonabłonkowego, raka sygnetowatokomórkowego, raka niezróżnicowanego oraz niezróżnicowanego raka olbrzymiokomórkowego.
  • Nowotwory złośliwe wewnątrzwydzielniczej części trzustki, określane również jako guzy neuroendokrynne trzustki (NET) lub wyspiaki trzustki, które stanowią mniej niż 5% wszystkich przypadków tego nowotworu złośliwego. Około połowa guzów NET wytwarza hormony uwalniane do krwiobiegu i powodujące pojawienie się objawów. Należą do nich m.in. guz gastrynowy, glukagonoma czy guz somatostatynowy.

Czynniki ryzyka

Szereg czynników może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka trzustki. Niektóre z tych czynników można kontrolować, na przykład poprzez zaprzestanie palenia tytoniu, ale na inne pacjent nie ma wpływu – na przykład na obciążenie genetyczne.

Czynniki ryzyka zachorowania na raka trzustki obejmują:

  • Wiek
  • Płeć męską
  • Pochodzenie afroamerykańskie
  • Obciążający wywiad rodzinny
  • Dziedziczne zespoły genetyczne
  • Cukrzycę
  • Przewlekły stan zapalny trzustki
  • Marskość wątroby
  • Palenie tytoniu
  • Nadwagę

Oznaki i objawy

Wykrycie raka trzustki na wczesnym etapie jest bardzo trudne. Trzustka znajduje się głęboko wewnątrz ciała, więc zauważenie lub wyczucie przez lekarza guzów we wczesnym stadium zaawansowania podczas rutynowego badania fizykalnego nie jest możliwe. Pacjenci najczęściej nie odczuwają żadnych objawów do momentu rozprzestrzenienia się nowotworu złośliwego na inne narządy.

Oznaki i objawy raka trzustki obejmują:

  • Ból w górnej części jamy brzusznej, który może promieniować na plecy
  • Zażółcenie powłok skórnych i białek oczu (żółtaczkę)
  • Utratę łaknienia
  • Utratę masy ciała
  • Depresję
  • Skrzepy krwi

Rokowanie

Z uwagi na fakt, że trzustka jest narządem wewnątrzwydzielniczym odpowiedzialnym za kontrolowanie niektórych parametrów życiowych, takich jak poziom glukozy we krwi, wskaźniki przeżywalności są w przypadku tego nowotworu złośliwego bardzo niskie, co czyni szybkie postawienie diagnozy niezwykle ważnym.

Jeżeli rak nie rozprzestrzenił się poza trzustkę i możliwe jest przeprowadzenie zabiegu operacyjnego, szansę na przeżycie 5 lub więcej lat ma od 7 do 25 na 100 pacjentów.

W przypadku nieoperacyjnego nowotworu złośliwego bez przerzutów (III stadium), średnia długość życia od momentu diagnozy wynosi około 6–11 miesięcy.

Natomiast w przypadku nowotworu złośliwego z przerzutami do odległych części ciała (IV stadium), średnia długość przeżycia wynosi zaledwie od 2 do 6 miesięcy. Niemniej jednak możliwe jest występowanie różnic w powyższych wskaźnikach, wynikających z rozmiarów guza i lokalizacji przerzutów.

Diagnostyka raka trzustki

UWAGA: WCZESNE WYKRYCIE RAKA JEST KLUCZOWE – POSTAWIENIE PRAWIDŁOWEJ DIAGNOZY WE WCZESNYM STADIUM, PRZED ROZROŚNIĘCIEM LUB ROZPRZESTRZENIENIEM SIĘ ZMIAN, ZWIĘKSZA SZANSE NA SKUTECZNE LECZENIE. W PRZYPADKU WYSTĘPOWANIA PRZERZUTÓW LECZENIE STAJE SIĘ TRUDNIEJSZE, A OGÓLNE SZANSE PACJENTA NA PRZEŻYCIE SĄ O WIELE NIŻSZE.

Stan wiedzy

Od wielu lat podstawą diagnostyki nowotworów złośliwych są techniki obrazowe i biopsje. Ponadto, w przypadku raka trzustki stosuje się pewne specjalne metody, wykorzystywane ze względu na kluczowe znaczenie postawienia prawidłowej diagnozy. Jedna z nich polega na wprowadzeniu endoskopu w celu przeprowadzenia badania ultrasonograficznego i wstrzyknięcia barwnika do przewodów trzustkowych, który następnie zostanie wykryty przy pomocy promieni rentgenowskich. Badania te mogą być bardzo szkodliwe dla narządów i tkanek ze względu na swój inwazyjny charakter. Ponadto, stanowią one również dla pacjenta źródło stresu związanego z przeprowadzeniem biopsji. Należy także podkreślić, że metody te wiążą się z ogromnymi dodatkowymi kosztami w trakcie leczenia.

 

<<< Powrót