Rak nerki

Informacje ogólne

Rak nerki to nowotwór złośliwy powstający w nerkach (parzystych narządach, których kształt przypomina ziarno fasoli, o wielkości zbliżonej do ludzkiej pięści, przylegających do górnej tylnej ściany jamy brzusznej).

Główną funkcją nerek jest filtrowanie krwi wpływającej tętnicami nerkowymi w celu usunięcia nadmiaru wody, soli i produktów przemiany materii. Substancje te są przekształcane w mocz, który wypływa z nerek długimi, cienkimi przewodami zwanymi moczowodami, połączonymi z pęcherzem moczowym.

Rodzaje raka nerki

Najczęściej spotykanym rodzajem raka nerki, występującym w około 9 na 10 przypadków, jest:

  • Rak nerkowokomórkowy (ang. Renal Cell Carcinoma, RCC) – zwany również złośliwym nowotworem nerkowokomórkowym lub gruczolakorakiem nerkowokomórkowym – czyli nowotwór złośliwy rozwijający się zazwyczaj jako pojedynczy guz w obrębie nerki (odnotowuje się również przypadki występowania 2 lub więcej guzów w jednej nerce lub guzów w obu nerkach jednocześnie).

Inne rodzaje raka nerki obejmują:

  • Raki z nabłonka przejściowego, czyli nowotwory złośliwe, które nie powstają w samej nerce, ale w nabłonku wyścielającym miedniczkę nerkową (gdzie doprowadzany jest mocz przed wpłynięciem do moczowodu). Nabłonek ten składa się z komórek zwanych komórkami przejściowymi, których wygląd przypomina komórki wyścielające moczowody i pęcherz moczowy.
  • Guzy Wilmsa (nerczaki zarodkowe), czyli nowotwory złośliwe, które występują niemal wyłącznie u dzieci.
  • Mięsaki nerki, czyli rzadko spotykane nowotwory złośliwe nerki powstające w naczyniach krwionośnych lub tkance łącznej nerki. Mięsaki stanowią mniej niż 1% wszystkich przypadków raka nerki.

Istnieją również łagodne (niezłośliwe) guzy nerki (które nie dają przerzutów do innych części organizmu), takie jak:

  • Gruczolak nerki
  • Onkocytoma nerki
  • Naczyniakomięśniakotłuszczak

Czynniki ryzyka

Szereg czynników może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka nerki. Niektóre z tych czynników można kontrolować, na przykład poprzez zaprzestanie palenia tytoniu, ale na inne pacjent nie ma wpływu – na przykład na obciążenie genetyczne.

Czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka nerki, związane ze stylem życia i wykonywaną pracą, obejmują:

  • Palenie tytoniu
  • Otyłość
  • Narażenie na szkodliwe czynniki w miejscu pracy

Istnieją również genetyczne i dziedziczne czynniki ryzyka zachorowania na raka nerki, takie jak:

  • Zespół von Hippla-Lindaua
  • Dziedziczny rak brodawkowaty nerki
  • Dziedziczny mięśniak gładkokomórkowy nerki
  • Zespół Birt-Hogg-Dubé
  • Rak nerki w wywiadzie rodzinnym
  • Dziecziczna onkocytoma nerki

Oznaki i objawy

We wczesnym stadium zaawansowania rak nerki nie daje zazwyczaj żadnych oznak ani objawów; mogą one jednakże pojawić się w przypadku dużych zmian. Możliwe oznaki i objawy raka nerki obejmują:

  • Krew w moczu (krwiomocz)
  • Ból dolnej części pleców po jednej stronie (niewynikający z urazu)
  • Twór (zgrubienie) w bocznej lub dolnej części pleców
  • Uczucie zmęczenia
  • Utratę łaknienia
  • Nieplanowaną utratę masy ciała
  • Utrzymującą się gorączkę niewywołaną infekcją
  • Niedokrwistość (zbyt małą liczbę czerwonych krwinek)

Powyższe oznaki i objawy mogą być skutkiem raka nerki (lub innego rodzaju nowotworu złośliwego); częściej jednak świadczą one o innych łagodnych chorobach. Na przykład krwiomocz jest najczęściej spowodowany zakażeniem pęcherza moczowego lub dróg moczowych, lub kamicą nerkową. Niemniej jednak, w przypadku zaobserwowania u siebie któregokolwiek z tych objawów należy zasięgnąć porady lekarskiej w celu ustalenia jego przyczyny i ewentualnego rozpoczęcia leczenia.

Rokowanie

U pacjentów chorujących na raka nerki bez zmian przerzutowych w węzłach chłonnych lub oddalonych narządach (tj. na wczesnych etapach zaawansowania), wskaźniki 5-letniego przeżycia wynoszą 97% dla grupy niskiego ryzyka, 81% dla grupy umiarkowanego ryzyka oraz 62% dla grupy wysokiego ryzyka.

U pacjentów cierpiących na raka nerki ze zmianami przerzutowymi w węzłach chłonnych lub oddalonych narządach (tj. na późniejszych etapach zaawansowania), wskaźniki 5-letniego przeżycia wynoszą 41% dla grupy niskiego ryzyka, 18% dla grupy umiarkowanego ryzyka oraz 8% dla grupy wysokiego ryzyka.

Diagnostyka raka nerki

UWAGA: WCZESNE WYKRYCIE RAKA JEST KLUCZOWE – POSTAWIENIE PRAWIDŁOWEJ DIAGNOZY WE WCZESNYM STADIUM, PRZED ROZROŚNIĘCIEM LUB ROZPRZESTRZENIENIEM SIĘ ZMIAN, ZWIĘKSZA SZANSE NA SKUTECZNE LECZENIE. W PRZYPADKU WYSTĘPOWANIA PRZERZUTÓW LECZENIE STAJE SIĘ TRUDNIEJSZE, A OGÓLNE SZANSE PACJENTA NA PRZEŻYCIE SĄ O WIELE NIŻSZE.

Stan wiedzy

Wiele przypadków raka nerki jest wykrywanych względnie wcześnie, kiedy guz jest wciąż ograniczony do nerki; jednakże czasami diagnoza zostaje postawiona dopiero w bardziej zaawansowanym stadium choroby. Istnieje kilka przyczyn takiego stanu rzeczy:

  • W niektórych przypadkach guz nerki może osiągnąć znaczne rozmiary nie powodując bólu ani żadnych innych dolegliwości.
  • Ze względu na umiejscowienie nerek głęboko wewnątrz organizmu, niewielkie guzy mogą nie być zauważalne ani wyczuwalne w trakcie badania fizykalnego.
  • Obecnie nie istnieją żadne zalecane badania przesiewowe pod kątem raka nerki dla osób nienależących do grupy podwyższonego ryzyka, ponieważ nie udowodniono, aby którekolwiek z tych badań zmniejszało ogólne ryzyko śmierci wskutek raka nerki.

Niektóre badania umożliwiają wczesne wykrycie określonych rodzajów raka nerki, ale żadna z tych metod nie jest zalecana jako badanie przesiewowe pod kątem raka nerki dla osób z grupy umiarkowanego ryzyka.

Rutynowe badanie (analiza) moczu, stanowiące czasami część pełnego badania lekarskiego, może wykryć niewielkie ilości krwi w moczu u niektórych pacjentów cierpiących na raka nerki. Jednakże krwiomocz może być skutkiem wielu innych schorzeń niebędących rakiem nerki, na przykład zakażenia dróg moczowych, infekcji pęcherza moczowego, nowotworu pęcherza moczowego i łagodnych (niezłośliwych) schorzeń nerek, takich jak kamienie nerkowe. U niektórych pacjentów cierpiących na raka nerki krwiomocz nie występuje aż do momentu osiągnięcia przez guz znaczących rozmiarów i wystąpienia potencjalnych przerzutów do innych narządów.

W niektórych przypadkach badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI) umożliwiają wykrycie niewielkich nowotworów złośliwych nerki; badania te są jednak bardzo kosztowne. Przydatną i tańszą metodą wykrywania niektórych rodzajów raka nerki we wczesnym stadium jest badanie ultrasonograficzne. Jednakże istotnym ograniczeniem powyższych badań jest fakt, że w niektórych przypadkach nie jest możliwe rozróżnienie pomiędzy guzem łagodnym a niewielkim rakiem nerkowokomórkowym.

Często rak nerki jest wykrywany przypadkiem, podczas wykonywania badań obrazowych pod kątem innych schorzeń, takich jak choroby pęcherzyka żółciowego. W momencie wykrycia nowotwory te zazwyczaj nie wywołują bólu ani żadnych innych objawów. Wskaźnik przeżycia w przypadku tych nowotworów złośliwych nerki jest bardzo wysoki, ponieważ są one zazwyczaj diagnozowane w bardzo wczesnym stadium zaawansowania.

 

<<< Powrót