Określanie stopnia zaawansowania nowotworu złośliwego

Informacje ogólne

Stopień zaawansowania oznacza etap rozwoju nowotworu złośliwego – na przykład rozmiary guza czy obecność przerzutów. Znajomość stopnia zaawansowania raka ułatwia lekarzowi:

  • Zrozumienie, jak poważny jest nowotwór i jakie są szanse pacjenta na przeżycie.
  • Zaplanowanie najodpowiedniejszego leczenia.
  • Identyfikację badań klinicznych, które mogą być odpowiednie dla pacjenta jako forma leczenia.

Nowotwór złośliwy zawsze opisuje się używając stopnia zaawansowania, który został nadany mu w momencie diagnozy, nawet jeżeli guz rozwinie się lub utworzy przerzuty. Nowe dane dotyczące zmian nowotworu złośliwego w czasie są dodawane do informacji o etapie rozwoju choroby stwierdzonym podczas rozpoznania. Stopień zaawansowania nowotworu złośliwego nie ulega zatem zmianie, nawet w przypadku progresji choroby.

Systemy określania stopnia zaawansowania

Istnieje wiele systemów określania stopnia zaawansowania choroby nowotworowej. Niektóre z nich, takie jak klasyfikacja TNM, służą do ustalania stopnia zaawansowania wielu różnych nowotworów złośliwych. Inne są używane tylko wobec konkretnego rodzaju raka. Większość systemów określania stopnia zaawansowania nowotworu złośliwego uwzględnia następujące informacje:

  • Lokalizację guza w organizmie.
  • Rodzaj komórek (na przykład gruczolakorak lub rak płaskonabłonkowy).
  • Rozmiar guza.
  • Informację, czy guz nacieka na sąsiadujące z nim węzły chłonne.
  • Informację, czy guz utworzył przerzuty w odległych częściach ciała.
  • Złośliwość histologiczną guza, czyli stopień nieprawidłowości komórek nowotworowych i prawdopodobieństwo, że guz powiększy się i utworzy przerzuty.

Klasyfikacja TNM

Klasyfikacja TNM to najpowszechniejszy system określania stopnia zaawansowania nowotworów złośliwych. Większość szpitali i ośrodków medycznych stosuje klasyfikację TNM jako główną metodę opisywania przypadków zachorowania na raka. Najczęściej wynik badania histopatologicznego opisuje zmianę właśnie według tej klasyfikacji, o ile guz nie należy do grupy nowotworów złośliwych, dla których stosowany jest inny system, takich jak guzy mózgu, nowotwory rdzenia kręgowego czy nowotwory krwi.

Według klasyfikacji TNM:

  • T oznacza rozmiary i zasięg głównego guza, zwanego zazwyczaj guzem pierwotnym.
  • N oznacza liczbę sąsiednich węzłów chłonnych, w których znajdują się zmiany nowotworowe.
  • M oznacza występowanie przerzutów, tj. rozprzestrzenienie się guza pierwotnego do odległych obszarów ciała.

Podczas opisywania guza według klasyfikacji TNM, do każdej litery przypisywana jest liczba, dostarczająca bardziej szczegółowych informacji na temat nowotworu, na przykład T1N0MX lub T3N1M0. Poszczególne litery i liczby posiadają następujące znaczenie:

Guz pierwotny (T)

  • TX: nie można zmierzyć guza pierwotnego.
  • T0: nie można odnaleźć guza pierwotnego.
  • T1, T2, T3, T4: wielkość i/lub zasięg guza głównego. Im wyższa liczba towarzysząca literze T, tym większy jest guz lub w tym większym stopniu nacieka on sąsiednie struktury. Aby uszczegółowić rozpoznanie, oznaczenie T można podzielić na podkategorie, takie jak T3a czy T3b.

Regionalne węzły chłonne (N)

  • NX: nie można zmierzyć zmian nowotworowych w regionalnych węzłach chłonnych.
  • N0: regionalne węzły chłonne są wolne od zmian nowotworowych.
  • N1, N2, N3: liczba i lokalizacja węzłów chłonnych, w których znajdują się zmiany nowotworowe. Im wyższa liczba towarzysząca literze N, w tym większej liczbie węzłów chłonnych znajdują się zmiany nowotworowe.

Przerzuty odległe (M)

  • MX: nie można zmierzyć przerzutu.
  • M0: brak przerzutów do odległych narządów.
  • M1: występują przerzuty do odległych narządów.

Inne systemy określania stopnia zaawansowania nowotworów złośliwych

Klasyfikacja TNM umożliwia opisanie zmian nowotworowych w bardzo szczegółowy sposób. Niemniej jednak, w przypadku wielu rodzajów nowotworów złośliwych, kombinacje stosowane w klasyfikacji TNM są dzielone na pięć mniej szczegółowych stopni. Lekarz lub pielęgniarka mogą przypisać zmianom nowotworowym jeden z poniższych stopni:

  • Stopień 0: w organizmie znajdują się nieprawidłowe komórki, ale nie rozprzestrzeniły się one na sąsiednie tkanki. Takie zmiany są określane również jako rak in situ (dosł. w miejscu). Rak in situ nie jest nowotworem złośliwym, ale może się nim stać z biegiem czasu.
  • Stopień I, stopień II i stopień III: w organizmie występuje nowotwór złośliwy. Im wyższa liczba, tym większy jest guz i stopień zajęcia przez niego sąsiednich struktur.
  • Stopień IV: występują przerzuty do odległych narządów.

Kolejny system stosowany w odniesieniu do wszystkich rodzajów raka dzieli stopień zaawansowania choroby na pięć głównych kategorii. Klasyfikacja ta jest częściej stosowana w rejestrach nowotworów złośliwych niż przez lekarzy. Zdarza się, jednakże, że lekarz lub pielęgniarka określają nowotwór złośliwy przy użyciu poniższej terminologii:

  • In situ: w organizmie znajdują się nieprawidłowe komórki, ale nie rozprzestrzeniły się one na sąsiednie tkanki.
  • Miejscowy: guz jest ograniczony do miejsca jego powstania, bez oznak przerzutów.
  • Regionalny: guz nacieka sąsiadujące z nim węzły chłonne, tkanki lub narządy.
  • Odległy: występują przerzuty do odległych narządów.
  • Nieznany: określenie stopnia zaawansowania nowotworu złośliwego jest niemożliwe ze względu na niedostateczne informacje.

 

<<< Powrót
Dalej >>>