Nowotwory głowy i szyi

Informacje ogólne

Nowotwory głowy i szyi to grupa różnorodnych guzów złośliwych rozwijających się w gardle, krtani, jamie nosowej i nosie, zatokach i jamie ustnej lub w ich okolicy.

Większość przypadków nowotworów głowy i szyi stanowią raki płaskonabłonkowe. Ten rodzaj nowotworu złośliwego powstaje w komórkach płaskich nabłonka, z których zbudowana jest cienka warstwa tkanki wyścielająca powierzchnie struktur głowy i szyi. Bezpośrednio pod tą wyściółką, zwaną nabłonkiem, w niektórych obszarach głowy i szyi znajduje się warstwa wilgotnej tkanki, czyli śluzówka. Guz ograniczony do warstwy komórek płaskich nabłonka jest określany jako rak w miejscu (in situ). Nowotwór złośliwy wykraczający poza tę warstwę komórek i naciekający głębiej położoną tkankę to inwazyjny rak płaskonabłonkowy.

Jeżeli punktem wyjścia nowotworu głowy i szyi są ślinianki, rak taki jest zazwyczaj klasyfikowany jako gruczolakorak, rak gruczołowo-torbielowaty lub rak śluzowo-naskórkowy.

Rodzaje nowotworów głowy i szyi

Istnieje wiele różnych rodzajów nowotworów głowy i szyi. Więcej informacji o konkretnym typie nowotworu złośliwego można uzyskać u lekarza prowadzącego. Do najczęściej spotykanych rodzajów nowotworów głowy i szyi należą:

  • Rak jamy ustnej, powstający w jamie ustnej.
  • Rak ustnej części gardła, powstający w tylnej części jamy ustnej lub w gardle.
  • Rak jamy nosowej, powstający w przestrzeni znajdującej się za nosem i biegnącej wzdłuż górnej części podniebienia, a następnie skręcającej w dół i zbiegającej się z tylną ścianą jamy ustnej i gardłem.
  • Rak zatok obocznych nosa, powstający w jamach znajdujących się wokół nosa lub w jego pobliżu, zwanych zatokami.
  • Rak jamy nosowo-gardłowej, powstający w górnej części gardła, za nosem.
  • Rak krtani, powstający w krtani.
  • Rak części krtaniowej gardła, powstający w dolnej części gardła obok krtani i za nią.

Najczęściej spotykanym rodzajem nowotworów głowy i szyi jest rak. Nowotwory te wywodzą się z komórek wyścielających wszystkie części jamy nosowej, jamy ustnej i gardła.

Czynniki ryzyka

  • Płeć
  • Wiek
  • Rasa
  • Długotrwałe narażenie na działanie promieni słonecznych
  • Zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV)
  • Zaniedbywanie higieny jamy ustnej i zębów
  • Szkodliwe substancje wdychane ze środowiska lub podczas pracy
  • Zażywanie narkotyków, tytoniu i picie alkoholu
  • Dieta uboga w witaminy
  • Osłabiony układ odpornościowy

Oznaki i objawy

  • Obrzęk lub niegojąca się rana (najczęściej spotykany objaw)
  • Czerwony lub biały obszar wewnątrz jamy ustnej
  • Bolesne lub niebolesne zgrubienie, guz lub twór w okolicy głowy lub szyi
  • Utrzymujący się ból gardła
  • Nieprzyjemny zapach z ust pomimo utrzymywania prawidłowej higieny
  • Chrypka lub zmiana tonu głosu
  • Niedrożność nosa lub utrzymujące się przekrwienie błon śluzowych jamy nosowej
  • Częste krwotoki z nosa i/lub nietypowa wydzielina z nosa
  • Trudności w oddychaniu
  • Podwójne widzenie
  • Drętwienie lub osłabienie części ciała w obrębie głowy i szyi
  • Ból lub trudności związane z żuciem, połykaniem lub poruszaniem szczęką lub językiem
  • Ból ucha i/lub szczęki
  • Krew w ślinie lub plwocinie, tj. wydzielinie odkrztuszanej do jamy ustnej z dróg oddechowych
  • Poluzowanie się zębów
  • Źle przylegające protezy dentystyczne, mimo wcześniejszego dopasowania
  • Niewyjaśniona utrata masy ciała
  • Uczucie zmęczenia

Rokowanie

Wskaźnik 5-letniego przeżycia względnego w przypadku raka jamy ustnej i raka gardła wynosi zasadniczo 83% w przypadku nowotworu bez przerzutów, 62% w przypadku nowotworu z przerzutami do pobliskich węzłów chłonnych i 38% w przypadku nowotworu z przerzutami do odległych części ciała.

U pacjentów cierpiących na raka jamy nosowej i raka zatok obocznych nosa, wskaźniki 5-letniego przeżycia są bardzo podobne we wczesnych stadiach zaawansowania choroby (I i II) i wynoszą około 60%. Na późniejszych etapach (w III i IV stadium), wskaźnik ten wynosi odpowiednio około 50% i 35%.

W przypadku raka krtani, zasadniczo w I stadium choroby wskaźnik 5-letniego przeżycia wynosi około 90% i spada do 70% w II stadium. Szanse na przeżycie ma około 60% pacjentów zdiagnozowanych w III stadium choroby, podczas gdy w przypadku IV stadium wskaźnik ten jest znacznie niższy i wynosi około 25%.

Diagnostyka nowotworów głowy i szyi

UWAGA: WCZESNE WYKRYCIE RAKA JEST KLUCZOWE – POSTAWIENIE PRAWIDŁOWEJ DIAGNOZY WE WCZESNYM STADIUM, PRZED ROZROŚNIĘCIEM LUB ROZPRZESTRZENIENIEM SIĘ ZMIAN, ZWIĘKSZA SZANSE NA SKUTECZNE LECZENIE. W PRZYPADKU WYSTĘPOWANIA PRZERZUTÓW LECZENIE STAJE SIĘ TRUDNIEJSZE, A OGÓLNE SZANSE PACJENTA NA PRZEŻYCIE SĄ O WIELE NIŻSZE.

Stan wiedzy

Istnieje wiele różnych sposobów wykrywania nowotworów głowy i szyi. Do najczęściej stosowanych metod należą badania fizykalne, endoskopie, biopsje i diagnostyka obrazowa, na przykład badanie radiologiczne, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy PET. Jednakże procedury te nierozerwalnie wiążą się z pewnymi ograniczeniami: po pierwsze, stanowią one źródło stresu dla pacjenta; po drugie, niektóre z nich nie są obojętne dla zdrowia (na przykład badanie radiologiczne czy endoskopia) i mogą powodować uszkodzenie niektórych tkanek podczas badania; po trzecie, wszystkie te procedury wiążą się również z ogromnymi dodatkowymi kosztami w trakcie leczenia.

 

<<< Powrót